Ներկայիս կրթական համակարգը հաշմում է մեր երեխաներին

Հաճախ ենք դժգոհում մեր ժողովրդի, քաղաքացիների մեջ բնավորված բացասական գծերից և հարց հնչեցնում դրանցից ձերբազատվելու մասին։ Դա իրոք լուրջ, շատ լուրջ խնդիր է։ Մինչ լիարժեք քաղաքացի դառնալը, մարդ գիտելիքներ ու դաստիարակություն է ստանում ընտանիքում, ապա՝ դրան զուգահեռ, կրթվում, սովորում դաստիարակություն ստանում դպրոցում։ Ընտանիքները տարբեր են ու բազմազան, և ընտանիքում դաստիարակություն ու նախնական գիտելիքներ ստանալու խնդիրը այլ թեմա է։ Բայց ահա, հանրակրթական դպրոցը կոչված է պետական հատուկ ծրագրերով կրթելու, դաստիարակելու երեխային։

Այդ առումով իսկ ի՞նչ վիճակ է մեր դպրոցներում։ Խոստովանեմ՝ խայտառակ։ Խայտառակ վիճակ է այդ բառի ուղիղ, փոխաբերական ու բոլոր իմաստներով։ Հատկապես հետանկախական շրջանում, գիտակցաբար թե չգիտակցված, ամեն ինչ արվում է երեխային բթացնելու, ոչ լիարժեք, թերզարգացած քաղաքացի դաստիարակելու համար։

Դա են վկայում թե՛ ուսումնական ծրագրերը, թե՛ դասավանդման ձևերն ու մեթոդները։ Այնպիսի տպավորություն է, որ մի փակ ու սև սենյակում նստել, ուսումնական ծրագրեր են կազմել մարդիկ, ովքեր մղոններով հեռու են մանկավարժությունից և առաջնորդվել են երեխային հնարավորինս շատ վնասելու և բթացնելու սկզբունքով։ Կարդում ես դասագրքերը, ուսումնասիրում թեմաները, ծանոթանում առաջադրված հարցերին և ապշում. այս մարդիկ դիտավորյալ ու կանխամտածվա՞ծ են այսպես արել, թե՞ իրենցից անկախ՝ տգիտությունից։ Կան ուսումնական առարկաներ («Հայ եկեղեցու պատմություն», «շախմատ» և այլն), որոնք հանրակրթական դպրոցում կարող են գոյություն ունենալ միայն արտադասարանական ու կամավոր սկզբունքներով։ Բայց խոսքը ոչ միայն դրանց մասին է։ Ինչպես վերևում գրեցի՝ ահավոր վիճակ է հենց ավանդական ուսումնական առարկաների ծրագրերի և առարկաների խնդրում։ Իշխողը ավելորդ ծանրաբեռնվածությունն է և առաջադրված հարցերի, վարժությունների անհեթեթությունը։

10-ամյա միջնակարգը փոխարինել ենք 12-ամյա համակարգով։ Թվում է, թե դա առաջին հերթին արվել է նախկին ծանրաբեռնվածությունը թեթևացնելու նպատակով։ Բայց ո՛չ, հազար անգամ ո՛չ։ Ոչ միայն թեթևության նշույլ չկա, այլև երիցս ավելի են ծանրաբեռնվել դասավանդվող առարկաները, անգամ ստեղծվել միանգամայն նոր դասագրքեր, որոնք մասնագետի, մանկավարժի կողմից գրված լինելը կասկածի տեղիք է տալիս։

Ընդամենը համառոտ իմ կարծիքն եմ ներկայացնում՝ առանց կոնկրետ առարկաների անուններ նշելու, որովհետև հնարավոր է դուրս մնան առարկաներ և կոնկրետ ուսումնական ծրագրեր, որ ավելի խայտառակ վիճակում են, քան իմ նկատածը։

Չգիտեմ ում թեթև ձեռքով, այսօր Ստեփանակերտի որոշ դպրոցներում դասավանդում են երեք օտար լեզուներ՝ ռուսերեն, անգլերեն և ֆրանսերեն։ Ճիշտ է, երեխաներն ավելի արագ են օտար լեզու սովորում։ Բայց խնդիրն այն է, որ մեծամասամբ նրանք ոչ լեզվական նախասիրություններ ունեն և մի քանի լեզուներ միանգամից ուսուցանելը խոչնդոտում է դրանց առավել հիմնավոր յուրացմանը։ Այսինքն՝ միջին մակարդակի գիտելիքներ են ձեռք բերում երեք լեզվից, երբ կարող էին գերազանց սովորել երկու լեզու, ավելի լավ տիրապետել երկու լեզվի։

Դասաժամերի բաշխման մասին։ Բայց մինչ այդ, մի զավեշտի մասին. Ստեփանակերտում հանրակրթական դպրոցների մի մասում պարապմունքները 5-օրյա են, մյուս մասում՝ 6-օրյա։ Տարբեր դպրոցներ հաճախող երեխաներ ունեցող ընտանիքներում փոքրիկներից մեկը շաբաթ օրը հանգստանում է, իսկ նրա քույր-եղբայրները գնում են դասի...

Բայց վերադառնանք դասաժամերի խնդիրն. 8-րդ դասարանի աշակերտը որոշ օրեր 7 ժամ պարապմունքներ ունի, այն դեպքում՝ երբ տվյալ դպրոցն աշխատում է 6-օրյա գրաֆիկով, և հատկապես երբ 12-ամյա համակարգ ենք որդեգրել՝ առաջին հերթին ծանրաբեռնվածության խնդիրն իբր լուծելու նպատակով։ Այդ ո՞ր հանճարեղ մասնագետի գլխում է ծնվել այդ գաղափարը, որ ինչքան շատ գիտելիքներ ես լցնում երեխայի փոքրիկ գլուխը, այնքան նա զարգացած ու խելացի է դառնում։ Մինչդեռ հակառակն է. որքան շատ ես փորձում լցնել, այնքան քիչ բան է նստում նրա գլխում, ինչպես շատերին հայտնի այն փորձի ժամանակ, երբ բաժակը պահում են վարար ծորակի տակ ու փակում, ապա նույն բաժակը պահում ոչ վարար ծորակի տակ։ Առաջինի դեպքում բաժակի կեսից ավելին թափված է լինում, իսկ երկրորդում՝ գրեթե լեցուն է լինում բաժակը։

Եվ սա մեր կրթական համակարգի ամենամեծ հիմարություններից մեկն է։ Գրողը տանի, տվյալ դասարանում երեխային օրը 4-5 ժամ դասաժամ հատկացրեք, և նա երիցս ավելի խորը կյուրացնի մատուցածը, քան 6-7 ժամ հոգնած ուղեղով նստարանին գամված երեխան, որ րոպեներ է հաշվում՝ «անիծյալ» ազատարար զանգին սպասելով...

Այնպես որ, սիրելի հայրենակիցներ, սիրելի ծնողներ, մեր կրթական համակարգը հաշմում է մեր երեխաներին, նրանց մեջ սպանում սերը կրթության և ուսման հանդեպ, բթացնում նրան՝ որպես ապագա քաղաքացի, որպես լիարժեք մարդ։ Խորհուրդ եմ տալիս և կոչ եմ անում պայքարել այս խայտառակ կրթական համակարգի դեմ, ինչպես պայքարել ու պայքարում եք քրեաօլիգարխիայի դեմ։ Ի դեպ, ներկայիս կրթական համակարգը ծնվել է հենց այդ քրեաօլիգարխիկ համակարգի ծոցում... Պայքարեք՝ հանուն ձեր երեխաների, հանուն մեր բոլոր երեխաների և հանուն նրանց ապագայի։

ՎԱՐԴԳԵՍ ՕՎՅԱՆ

https://hetq.am/hy/article/97230